zondag 31 mei 2009

Boekenmarkt Zwolle op 7 juni



Op zondag 7 juni van 11:00 uur tot 17:00 uur is er weer een Zwolse Boekenmarkt met bijna tweehonderd kramen. De kramen staan opgesteld in de Diezerstraat, op de Grote Markt en op de Melkmarkt.

Omdat de boekenmarkt op zondag gehouden wordt is er overal in de binnenstad ruime parkeergelegenheid voorhanden.

In de bibliotheek Zwolle zijn afgeschreven boeken te koop en staat de koffie of een andere consumptie klaar.

Wie een boek wil laten repareren, kan in het Stedelijk Museum bij de boekbinder terecht.

Tegelijk met de boekenmarkt is er het Zwols Vertelfestival.

donderdag 28 mei 2009

Beelden van Van der Capellen na 225 jaar naar Zwolle?


Afbeelding: Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784)

Als het aan Michael Amsman, journalist bij de Stentor, ligt komt binnenkort een beeldengroep ter nagedachtenis aan Joan Derk van der Capellen tot den Pol vanuit Rome naar Zwolle om in deze stad een ereplaats te krijgen. Ook de Provinciale Staten van Overijssel en zelfs de Tweede Kamer willen dit initiatief ondersteunen.

Godfried Bomans beschrijft in zijn Wandelingen door Rome (1959) hoe hij in één van de tuinen van de Villa Borghese op een viertal beelden stuit, die bij nader onderzoek blijken te zijn gemaakt voor een monument ter ere van Van der Capellen. De beeldhouwer Giuseppe Cerracchi (in 1801 in Parijs onthoofd – weer een ander verhaal) had de beelden gemaakt in opdracht van bewonderaars van Van der Capellen na diens dood in 1784. De politieke situatie was echter dusdanig en de weerzin van de Oranjegezinden tegen de patriot Van de Capellen zo groot, dat het plaatsen van het monument in de Grote Kerk in Zwolle onhaalbaar was - het zou hoogstwaarschijnlijk vernield zijn, zoals ook met het graf van Van der Capellen is gebeurd. Dit werd tot twee keer toe opgeblazen.
Het monument werd vergeten en de beelden stonden meer dan 200 jaar op een achteraf plek in Rome.


Afbeelding: De vier losse beelden die 225 jaar geleden, bij elkaar op een sokkel geplaatst, als monument moesten dienen ter gedachtenis aan Van der Capellen, maar nooit in Zwolle aankwamen. Links boven: het beeld Van der Capellen voorstellend; rechts boven: vrouwenfiguur, de matigheid of bezonnenheid verbeeldend; links onder: vrouwenfiguur, de kracht voorstellend; rechts onder: de Nederlandse leeuw.

Bomans heeft na zijn ontdekking nooit geijverd om de beelden terug te halen. Weliswaar, schrijft hij, ‘riskeerde Van de Capellen zijn zetel in de Staten van Overijssel en had hij de moed om als patriciër voor zijn beginselen uit te komen, die met de belangen van zijn stand in strijd waren, correspondeerde hij met de voormannen van de Amerikaanse opstand (John Adams, Benjamin Franklin), las hij en vertaalde hij Engelstalige geschriften (heel ongewoon in die tijd) van Hume, Locke en Hutchinson, was hij de man achter de afschaffing van de drostendiensten, ontving hij een dankbrief uit Amerika van de president en de leden van het Congres’, maar aldus Bomans, ‘we moeten het monument laten waar het is, want dat is precies wat aan deze ijdele, opgeblazen, maar karaktervaste man toekomt: een losgeslagen monument, in zijn geheel belachelijk, in zijn onderdelen aanvaardbaar en de tijd trotserend’.

Of Bomans dit laatste echt meende valt te betwijfelen. Zijn teksten moeten meestal niet te serieus genomen worden, ze dienden ook vooral onderhoudend zijn. De laatste dertig jaar is Joan Derk aan de vergetelheid ontrukt, op waarde geschat en de beelden behoren na 225 jaar eindelijk op hun beoogde plek te belanden.

woensdag 27 mei 2009

Keesings Historisch Archief: gratis beschikbaar voor bibliotheekleden



Het is geen nieuws, want de mogelijkheid bestaat al een tijdje om als lid van de bibliotheek gratis te zoeken in het Keesings Historisch Archief. Het is echter bij weinigen bekend, vandaar dat ik het hier nog eens vermeld.

Keesings Historisch Archief (KHA) is een databank met artikelen en feiten over hedendaagse wereldgeschiedenis. De artikelen worden geschreven op grond van informatie uit diverse bronnen: persbureaus, dagbladen, tijdschriften en andere publicaties.
De belangrijkste feiten en gebeurtenissen in alle landen van de wereld worden systematisch gepresenteerd. Alle jaren vanaf 1946 zijn opgenomen in de databank. Dat zijn bijna 100.000 artikelen.

Hoe te zoeken?

Ga naar www.bibliotheek.nl en klik op ‘Zoek in collectie’ (midden boven). Vul een zoekterm in, b.v. ‘Zwolle’ en klik op Zoek. Rechts bij ‘Alle bronnen’ blijkt dat Keesings Historisch Archief 144 treffers geeft. Klik hier op. Rechts op de webpagina kan men eventueel kiezen voor periode, jaar, of tweede trefwoord. Om een artikel te bekijken moet dan het ledenpasnummer + geboortedatum worden ingevuld.
Er zit veel meer informatie verborgen in KHA dan op het eerste gezicht lijkt. Kwestie van even uitproberen.

dinsdag 26 mei 2009

Solextoertocht Herxer Marke (bij Zwolle)


Foto: Collega René tijdens de uitoefening van zijn hobby.

Alle solexliefhebbers opgelet! De Solexclubs van Windesheim en Wijhe organiseren op zaterdag 20 juni de Dikke Ribbentocht. Deelname en barbecue zijn gratis.
Kijk hier voor meer informatie.

Waarom dit bericht op Transisalania? De solex is geschiedenis, in ieder geval nostalgie. Bovendien is mijn collega René van der Have, solex- én brommerliefhebber, één van de organisatoren.

Nu we het toch hebben over gemotoriseerde tweewielers: op Tweede Pinksterdag vinden voor de zevende keer de demonstratiewedstrijden voor historische racemotoren plaats, die worden georganiseerd door de Stichting Historische Motorrace Tubbergen.
Vanaf 10.00 uur is het circuit geopend. Om 12.30 uur beginnen de wedstrijden, die in negen klassen verreden worden.

maandag 25 mei 2009

Willem Wilmimk Festival 4-7 juni in Enschede



Van donderdag 4 juni t/m zondag 7 juni is Enschede Willem Wilmink Stad. Tijdens het dan te houden Willem Wilmink Festival is er van alles te doen: voorstellingen voor het hele gezin, stadswandeling vanuit de Javastraat, opvoering van de ‘volksmusical’ De Pathmosprinses, opera, jazz, dichtmarathon, theater, bands met muziek op Willem Wilmink teksten, een gezamenlijk optreden van het Willem Wilmink Koor en Quasimodo (zijn voormalige begeleidinsband).

‘Bekende Nederlanders’ werken, in wisselende samenstelling, mee aan de voorstelling 'Ik droomde dat ik wakker was'. Onder hen zijn Ernst Daniël Smid, Wieteke van Dort, Herman Finkers, Frans van Deursen, Sara Kroos, Maarten van Roozendaal, Daniël Lohues, Joke Bruijs, Frank Groothof, Nathalie Baartman en Erik van Muiswinkel.
Deze voorstelling is ook nog op 11 juni te bezoeken in Zwolle.


Alles over het festival is te vinden op de website van het Willem Wilmink Festival

In de Centrale Bibliotheek Enschede is tot eind juni een tentoonstelling te zien over Willem Wilmink.

De Koninklijke Bibliotheek heeft een zeer uitgebreid Willem Wilmink Literatuur Dossier aangelegd, een lijst met met al het werk van en over Wilmink.

De OBD is in het bezit van een Willem Wilmink collectie met zo’n 300 titels. Deze kunnen alle geleend worden. Ga daarvoor naar de Overijsselse catalogus in de sidebar van dit weblog – toets ‘willem wilmink’ in – klik bij uitrolmenu ‘vestigingen’ op OBD-IBL en klik bij een gevonden titel vervolgens op Zoek&Boek.

zaterdag 23 mei 2009

Dagboeken Willem De Clercq gedigitaliseerd



Bijna elke grotere plaats in Twente heeft een Willem de Clercqstraat. Willem de Clercq, secretaris-directeur van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) wordt samen met Thomas Ainsworth, textielpionier en industrieel, gerekend tot de grondleggers van de textielindustrie in Twente. Gebruik makend van de al bestaande huisnijverheid kozen zij in 1832 voor Twente als het nieuwe productiegebied van katoenen stoffen voor met name Nederlands-Indië toen België na de afscheiding was weggevallen als leverancier.

De Clercq kende Twente al van zijn reizen die hij eerder maakte. De reizen staan beschreven in zijn uitgebreide dagboeken over de periode 1811-1844, die 30.000 bladzijden beslaan, waarvan nu het gedeelte 1811-1830 door het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING) gedigitaliseerd is en het gedeelte 1811-1822 getranscribeerd is. De periode 1811-1822 is op woord doorzoekbaar. Van de Twentse plaatsen komt Almelo het meest voor in dit gedeelte van de dagboeken (49x). Niet zo handig is dat De Clercq zijn dagboeken afwisselend in het Frans en Nederlands schrijft. Met name in het eerste gedigitaliseerde gedeelte van zijn dagboeken heeft de Franse taal zijn voorkeur.

In de zomer van 1812 maakt De Clercq een binnenlandse reis, waarbij hij een uitgebreid bezoek brengt aan Twente. Mijn woonplaats Borne bezoekt hij op zaterdag 1 augustus 1812. Hij schrijft over Borne en omgeving – helaas in het Frans, hierbij de vertaling (zucht,steun):

Naarmate men Borne nadert wordt het uitzicht steeds fraaier want de kerktoren tekent zich schilderachtig af tussen de graanvelden en de kleine boomgroepen. Borne is de meest ongeordende plaats die ik ooit gezien heb. De huizen zijn minder lelijk dan in verscheidene andere dorpen maar ze zijn wanordelijk door elkaar gestrooid op een manier waarbij het dorp eruit ziet als een labyrint. De weg die langs het Weleveld loopt is heel aardig. Veel boeren zijn op het land aan het werk. Men ziet ook hier en daar velden waarop vlas wordt verbouwd. Het laatste deel van de tocht voert langs dezelfde weg die we namen toen we Stork bezochten. Terwijl ik een glas Malaga dronk bij J. Coster, zag ik een begrafenisstoet voorbijkomen waarbij zowel de mannen als de vrouwen twee aan twee in rijen liepen.
Het diner genoot ik bij van Lennep, die me veel bijzondere producten liet zien, die hij verzameld had en ook verschillende Russische munten. We besloten ’s avonds naar De Riet te wandelen, een mooie wandelweg over een heuvel. Een voorbeeld van hoe veilig de bevolking zich voelt zagen wij toen wij een boerenwoning binnengingen. Alle deuren stonden open en er was slechts een klein hondje om het huis te bewaken.

donderdag 21 mei 2009

Recent verschenen: Gebundelde columns en blogposts

Voor degenen die net als ik niet het geduld hebben een heel boek in één keer uit te lezen, hierbij een tip over twee recent verschenen boeken met columns en verhalen.



Nathalie Baartman: Ik heb iets met prutsers

Nathalie Baartman (Borne, 1973) studeerde psychologie, filosofie en creatieve therapie en werd tenslotte cabarètiere. Ik kende haar van haar columns in de zondagskrant (inmiddels ter ziele) van de Twentse Courant Tubantia, die ik altijd met plezier las vanwege haar geheel eigen kijk op de wereld. Een deel van deze columns is nu gebundeld. Op de flaptekst staat: ‘tikkeltje absurd, altijd fantasierijk, vol zelfspot en met een groot gevoel voor het klein menselijke’. Beter kan ik het niet verwoorden.
Hierbij één van haar columns, niet geheel willekeurig gekozen, want bij het lezen bemerkte ik ‘een stuk’ herkenning.

Man in boetiek

Het is weer zaterdag. Het is druk in de binnenstad. Overal waar ik kijk, zie ik ze staan: winkelende mannen. Of eigenlijk zijn het geen winkelende mannen. Het zijn wachtende mannen op hun winkelende vrouwen.
Zij rukt aan rekken met bloesjes, verdwijnt in paskamers en klaagt over de uitdijing van haar bovenbenen. Hij staat ernaast. Hij wordt omgeven door dames en dameskleding. Hij weet zich er geen raad mee. Hij moet een mening geven over een rokje. Hij zou willen zeggen: 'Het is op zich een heel leuk rokje. Het zou de verkoopster erg leuk. staan, alleen jij hebt er wel een erg dikke reet in.' Maar hij zwijgt. Ze moeten nog naar een verjaardag. Hij zou het leuk vinden om eens zonder gedoe op een feestje te verschijnen. Ik denk aan de enige man in mijn leven die het oprecht gezellig vond om mij te assisteren bij de aanschaf van een nieuw behaatje. Hij bleek nadien homo.
Als ‘de winkelende man' niet tot in de kledingzaak gekomen is, staat hij buiten te wachten. Hij leunt tegen lantaarnpalen en etalageruiten. Hij staat op stoeptegels en straatkeien. Hij zit op bankjes, muurtjes en paaltjes. Hij zucht. Hij staart. Hij heeft het warm. De blik in zijn ogen is tergend. Hij denkt maar één ding: Waar is het ooit misgegaan? En: ik wil bier!

Ik krijg de neiging om te roepen: 'Ga bowlen, kerel! Doe iets met een bal, een auto, een stok, voor mij part een schep! Verdwijn uit de buurt van die damesboetiek!'
Sterker nog, ik durf het volgende te stellen: als op zaterdag minder mannen hun koopzieke vrouwen volgen, dan is er op zondag beduidend minder voetbalvandalisme!
Afgelopen weekend zag ik er weer eentje in een damesmodezaak. Hij zat in een grote leunstoel. Hij had z'n benen over elkaar geslagen en bladerde wat in de Cosmopolitan. Ik glimlachte met een licht mededogen. Hij zuchtte, sloeg het blad dicht en zei bij wijze van verontschuldiging: 'Ach, ja, ik ben de tijd aan het doden.'
Aan het eind van de middag lopen ze weer samen; de wachtende man en de winkelende vrouw. Hij draagt de tassen. Zij herstelt langzaam van haar schoenenbegeerte, haar bloesjesbehoefte en haar jurkjesdrift. Hij haalt twee zakjes patat. Daar staan ze. Stilzwijgend dopen ze de frieten in de mayo.
Ik kan alleen maar denken: De tijd moet je niet doden, die moet je leven!



Peter Visser. Ups & Downs: sportproza

Peter Visser, woonachtig in Goor, werd met HSC ’21 Nederlands kampioen bij het amateurvoetbal. Nog steeds sport hij veel. Met oranjegekte en al te fanatieke supporters heeft hij niet zo veel, des te meer met de verhalen achter de sporters. Hij oefent een financieel beroep uit en schrijft graag. Die combinatie zie je niet zoveel. Zijn ‘schrijfsels’, zoals hij ze noemt, zet hij op een weblog. Een aantal blogposts zijn nu gebundeld. In de bundel staan verhalen over bekende sporters uit het verleden, vooral wielrenners en voetballers, verder columns en gedichten.
Hierbij een voorbeeld van zijn Cyclo Poëzie:

Vlaamse wielerlente

Omloop Het Volk
startschot voor weken
van wielergekte
in arm Vlaanderen
pleisterplaats van
het rijke wielerleven

Het kleurrijke lint
slingert zich door
een landschap
om in te verdwalen
van smalle weggetjes,
kasseien en heuvels

En het volk
stroomt massaal toe
Dringen geblazen op
de Oude Kwaremont,
De Muur en de Berendries
verlangend naar
de nieuwe wielerlente
Vlinders in de buik
Het grote weerzien
is daar

woensdag 20 mei 2009

Muziek uit het oosten (16): Nou En

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Morgen voor de 15e keer op Hemelvaartsdag Dauwpop in Hellendoorn. Vier podia, bekende en onbekende bands. De aftrap wordt verricht door Nou En uit Kampen, die door RTV-Oost als beste band uit honderd inzendingen gekozen werd.

dinsdag 19 mei 2009

Uit de Overijssel-collectie van de OBD (3): Geïllustreerde gidsen 1890-1930


Afbeelding: toeristische gids van Goor (1901)

De OBD is in het bezit van enkele tientallen geïllustreerde gidsen van Overijsselse plaatsen uit de periode 1890-1930. Deze gidsen werden meestal uitgegeven door de plaatselijke VVV’s. De inhoud bestond uit een aantal vaste onderdelen: ze bevatten advertenties, feitelijke informatie over dienstregelingen, postbezorging, logiesmogelijkheden en een aantal wandel- en soms fietsroutes. De beschreven wandelingen zijn interessant: het gaat vaak om zeer gedetailleerde beschrijvingen van straat tot straat, afgewisseld met foto’s. Gebouwen worden beschreven en soms worden zelfs de bewoners vermeld. De gidsen vormen zo een nauwkeurige plaatsbeschrijving van 100 jaar geleden. Veel van deze toeristische gidsen zijn ook nog voorzien van een (wandel)kaart.

Als voorbeeld hier een willekeurig fragment over een wandeling door Borne uit In en om Hengeloo, Borne en Delden, een gids uit 1899:

Weldra hebben wij de Dorpstraat voor ons en zien het huis van Doctor Eekman met zijn vriendelijken tuin rechts van ons. Even verder, links, hebben wij de damastweverij van de firma S. Spanjaard, waar een weg afgaat, de Zwarte weg, die achter 't geheele dorp omloopt en ter hoogte der R.-Kath. kerk uitkomt en ook op verschillende plaatsen weder verbonden is aan de Dorpsstraat. Aan dien weg staat de fabriek van den heer Hofstede Crull, die het dorp van electrisch licht voorziet, want Borne is een der weinige plaatsen in ons land, waar men niet alleen voor de winkels en woningen, maar ook voor de straatverlichting electriciteit bezigt en overal zien wij aan palen - deels aan die van den telegraaf - de kurketrekkerachtig gewonden draden, die 's avonds de duisternis moeten verdrijven. Weldra hoopt men ook telefonisch met Hengeloo te zijn verbonden, waarvoor concessie is verleend, maar de Waterstaat maakt bezwaar tegen het plaatsen der palen langs den weg. Aan dien achterweg vinden we ook nog een ouderwetsch Twentsch huis, waar de balk boven de groote schuurdeur het opschrift draagt: 0 God, bewaert het huys voor brant en voor de vernylende hant. Ao. 1728.28 :Maart. Een soortgelijk opschrift kwam vroeger ook voor op de deur der oude brouwerij.
Wij volgen de Dorpsstraat en treffen eerst het groote huis van mevr. L. S. Spanjaard en even verder het Post- en Telegraafkantoor en daartegenover eene nieuwe villa, Villa Elisabeth, van den heer Albert Spanjaard. Voor deze staat een gebouw, dat het jaarcijfer MDCCCLIX in den gevel heeft. Het is de oude school, toebehoorende aan de Herv. gemeente en die, nu zij als school geen dienst meer doet, voor bibliotheek, Zondag¬school, enz. gebezigd wordt en waar somtijds uitvoeringen van. rederijkerskamers of muziekvereenigingen worden gegeven. Een ander daar ter plaatse staand huis draagt nog den naam organisthuis. Even verder bereiken wij de Markt, een niet geheel regelmatig plein, waar de Doopsgezinde pastorie, het Raadhuis en het Hotel de Keizerskroon met zijn vooruitspringende schuur een plaats vinden.



De meest zeldzame gidsen zijn uiteraard alleen ter inzage in de leeszaal van de OBD. De minder zeldzame exemplaren zijn te reserveren via de Overijsselse catalogus. Ga naar ‘uitgebreid zoeken’ en zoek op ‘gidsen’ en ‘..plaatsnaam..’

zondag 17 mei 2009

De mooiste plekken van Salland


Foto: De Sprengenberg, de mooiste plek van Salland

Vorig zomer organiseerde De Stentor/Sallands Dagblad de verkiezing van de mooiste plek van Salland. Nu de zomer weer voor de deur staat en het weer tijd wordt voor fiets- en wandeltochten, lijkt het me niet verkeerd deze plekken nog eens onder de aandacht te brengen.

Volgens de Sallandse lezers bestaat de top 3 van mooiste plekken in Salland uit:

De Sprengenberg bij Haarle

De Luttenberg

Duursche Waarden bij Olst

De overige mooie plekken waaruit gekozen kon worden:

Landgoed Schoonheten

Processiepad Nieuw-Heeten

Raalter RK kerkhof

De loswal bij Wijhe

Het Boetelerveld

De Hof van Rakhorst in Heino

Overijssels Kanaal

Kasteel ’t Nijenhuis

Canon van Nederland – 300 jeugdboeken


Gekaapt van Thea Beckman speelt in Kampen en hoort bij het venster 'De Hanze'.

Eind vorig jaar werden 150 Canonclips op internet gezet. De 150 videoclips behandelen elk een historische gebeurtenis, persoon of thema uit de vijftig vensters van de Canon van de Nederlandse geschiedenis.

Bij de vijftig vensters van de Canon van Nederland is nu een titellijst met driehonderd titels te vinden. Het gaat om jeugdboeken voor verschillende leeftijden. Deze lijst zal elke maand worden geactualiseerd.

woensdag 13 mei 2009

Het Vergeten Boek – nieuw OBD-weblog!



Tineke Datema is één van mijn naaste collega’s. Beiden werken we bij de Unit Informatie- en Analysecentrum (I&A), bij vrijwel iedereen beter bekend als Inlichtingendienst. Tineke is onder meer coördinator van Al@din in Overijssel en van de leeskringen in Overijssel. Bovendien verzorgt ze al vele jaren de aanschaf voor de achtergrondcollectie van de OBD.
Tineke weet veel over boeken in het algemeen en literatuur in het bijzonder en is zeer belezen. Eerder stichtte ze op Librarything al De Parelketting, aanvankelijk een eigen groep voor Overijsselse bibliotheekmedewerkers, maar intussen veel breder qua samenstelling geworden.

Tineke is nu gestart met een nieuw blog, Het Vergeten Boek, waarop ze aandacht besteedt aan boeken die niet meer gelezen worden, maar ooit heel populair waren. Of aan boeken die vrijwel nooit de kast uitkomen, maar waarvan het tijd wordt dat ze ‘uit de kast komen’. Die toch iets bijzonders hebben waardoor ze het verdienen om gelezen te worden.
Tineke zegt het mooi op haar blog: Dit weblog is een aanrader voor iedereen die merkt dat populaire boeken in de bibliotheek altijd uitgeleend zijn.
Voor zover na te gaan is dit blog de enige in zijn soort, een uniek blog dus.

dinsdag 12 mei 2009

Muziek uit het oosten (15): Teach In

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Ik kijk al jaren niet meer naar het Songfestival. Hoewel mijn muziekvoorkeur geheel anders was dan het doorsnee songfestivalliedje keek ik er in de jaren zeventig en tachtig wel naar. Net of er toen meer kwaliteit was. Maar ja, vroeger was alles beter…
Wij Tukkers waren best trots toen Enschedese Getty met haar Teach-In in 1975 het songfestival won.

Literaire archieven Deventer literatoren gedigitaliseerd



Stadsarchief en Athaeumbibliotheek (SAB) Deventer bezit omvangrijke 19de en 20ste-eeuwse literaire archieven. Deze archieven zijn gedigitaliseerd en sinds kort doorzoekbaar op de website Geheugen van Nederland. Het gaat om onder meer correspondentie, recensies, boekaankondigingen.

Twee voorbeelden uit de collectie:

De hooggeleerde Johannes van Vloten (1818-1883) was een vruchtbaar schrijver en notoir ruziezoeker. Hij onderhield al dan niet vriendschappelijke betrekkingen met alle grote 19de-eeuwse literatoren en wetenschappers, waaronder Conrad Busken Huet, Nicolaas Beets, Multatuli, J.H. van Dale (van het woordenboek), J. Kneppelhout (Klikspaan), E.J. Potgieter, A. Winkler Prins en vele anderen.

Herman Korteling (1898-1994), Deventenaar in hart en nieren, publiceerde romans en novellen in het Nederlands en in het Deventers. Hij speelde een belangrijke rol in de renaissance van de streektaal in de jaren vijftig van de vorige eeuw.

Voor meer informatie zie de website.

maandag 11 mei 2009

Gerrit Kraa winnaar verhalenwedstrijd



Ten ere van de opening van de Taalkamer hebben de IJsselacademie en TwentseWelle een literaire verhalenwedstrijd uitgeschreven in de streektaal. Winnaar werd Gerrit Kraa met zijn verhaal Feest bie ’t losdoon van het kammenet. Insiders zullen denken: oud nieuws, de prijsuitreiking was begin maart. Inderdaad, ik heb het even gemist, maar beter laat dan nooit, zeker in dit geval. Ik lees niet vaak fictie. De verhalen en columns van Gerrit Kraa lees ik echter graag. Vooral vanwege de humor, de onderwerpen (het dagelijks leven), de precieze observaties.
Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met Rijssen (een Tukker zegt Riessen), al woont hij tegenwoordig in Bornerbroek. Gerrit Kraa groeide op in een Rijssens bakkersgezin, was jarenlang leraar Nederlands en Frans in deze plaats, tot hij in 1998 (tot 2002) van zijn hobby zijn werk kon maken. Hij werd de eerste streektaalconsulent voor Twente, een veel te moeilijk woord volgens Kraa. Hij noemde zich handelsreiziger in het plat. Hij had al eerder het belang van tweetalig opgroeien ontdekt. Het taalgevoel wordt zo veel beter ontwikkeld. Maar dan gaat het wel om de Twentse taal en niet om het stadsplat. Hij ontwikkelde lesmateriaal voor het onderwijs, wees op het belang van dialectgebruik in de zorg etc.

Als auteur schrijft hij zowel in het Nederlands als Twents (Riessens). Niet alleen verhalen en columns maar ook (historische) romans en jeugdverhalen.

In de Overijsselcatalogus is te vinden welke boeken van Gerrit Kraa in welke bibliotheken aanwezig zijn.

Hieronder één van de columns van Gerrit Kraa die hij voorlas bij RTV Oost. De columns zijn gebundeld in het boekje (+ cdrom) Mu-j ’s lustern

Camping à la ferme
Het was ne röstige camping met éne bukteante, twee nylon iglo's, nen Alpenkreuzer en nen oalen caravan van oonszelf.
Mear doar köm een joonk stel an met nen spikspleenterniejen melaats witten caravan, a-j biej de vuurroete steunden mo-j met 'n vearkieker de achterkaante opzeuken; alns d'r op en d'r an, met ne zelfrijzende digitale antenne, nen magnetron, nen airco, ne stoetenbakmachine met 12 programma's, en zonnen blauwlaampigen vlegenvanger da-j heurt, as d'r ne vlege vot eskröaid wordt. Nen deuren stroomvretter woer as de nöaste kerncentrale extra atomen vuur mut verstokken urn an de vroage te können voldoon.
An de rechterkaante stapten een soort Georgina Verbaan oet met ne balustrade, woervan de inhoold wisse wal umgekeerd evenredig zol wean met de hassens.
Ze harren het ni-jste spölgood met enömmen: tegen de wielen zat nen motor met ne vertragingskaste, én met ne ofstaandsbediening ko-j 'n caravan alle kaanten opsteuren. Alle campinggäste heulden 'n oam in. Nit da-j dat loat blieken, 't gung gewoon verdan met earpels skellen, siepels bakken, leazen, knooien met nen hengel, borduren, mear oonderdoems gung d'r gin meanske wat mis.
De keal dee niks as roppen en joesteren an de halsstarrige koppeling en hee skreeuwden tegen Georgina dat-e van dee ofstaandsbediening of mos bliewen, Donnerwetter dit en verdamt noch mal dàtte.'
't Was of elop met borduren, de siepelen wörren zwat en het book lea stille en 'n hengel zat nog aait in de warre, en toen skeut 'n klauw dan toch nog van 'n trekhoaken.
Dat motortje dee dreks zin woark en doar skeuf'n caravan in de richting van 'n sloot. En toen mos-e nog ne keer wier noar vuurten umdat 't spil te skeef steun: 'nicht also! Aber doch!' en wier noar achteren.
De keal zochen in 'n achterbak noar 'n dop op 'n trekhoaken.
En toen leut Georgina de wielen van 'n caravan net iets te vear oawer nen bult hengoan, en gebuurden wat alle urnstaanders veurig hopten al deden ze nog alverdan net of ze nit begearig zatten te loeren: 'n caravan kreeg méár vaart dan de vertragingskaste kon tegenhooiden en doar zoefden het gevaarte in de richting van de bekke.
'Heinz!' skreeuwden Georgina. Het köm rech oet 't balcon.
Heinz stotten 'n kop tegen de achterkleppe, lanceerden termen woer gin woord Fraans of Germaans biej was en wol met nen sproonk de haandremme van 'n caravan rechop zet¬ten mear kon 'n caravan nit mear biejhoolden en den köm met 't achtereane in de bèkke terechte. Het water stroelden leeflijk oawer het kenteken hèn.
Heinz kreeg 't sandwichspread vuur de ogen, en gliwden doarnoa noar de noabers, dee zik enorm discreet concentreerden op borduren, leazen, bakken, hengels ontwarren en wat nit al, noarns gin oarg in.
De keal van den Alpenkreuzer köm in de bene en zea : 'lch will wol helfen, aber ich habe spaitig genog hernia an die Rücke. lch bin gans verrückt,' zea-r-e doar nog dom achteran.
Den Duutser keek um weg en stiefelden noar de boerderieje en efkes later treuk nen oalen pietröllie-trekker 't spil wier op 't vaste laand.
Georgina begun slim noa te bekken en het gevolg was, dat Heinz met énen hoal 'n caravan wier an 'n trekhoaken buurden as of 't nen löagen emmer was en doar steigerden ze in n auto en vot warren ze.
En toen was 't wier vreadig, de leu drok met borduren, leazen, visken, bakken en broan. Mear doar bleef nog nen zet iets van ne bepoalde spanning hangen um dee stea hèn, tot de aardstralen zich wier röstig dale leaden, asof d'r niks gebuurd was.

De proefkolonie, en de strafkolonie op de Ommerschans



Ingekomen bericht

Vanaf 1818 trekken arme gezinnen uit het hele land naar de koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid – Frederiksoord, Wilhelminaoord en Willemsoord – om te proberen daar een nieuw bestaan op te bouwen. Diversen van hen komen in conflict met de strenge koloniediscipline en worden 'voor onbepaalde tijd verbannen' naar een strafkolonie op de wallen van de verlaten vesting De Ommerschans. Enkele jaren later wordt op de binnenplaats van de vesting een gesticht gebouwd voor duizend bedelaars.

Wil Schackmann schreef het boek De proefkolonie. Vlijt, vaderlijke tucht en het weldadig karakter onzer natie. Daarin weet hij dankzij het archief van de Maatschappij van Weldadigheid heel 'dichtbij' de eerste bewoners van de koloniën te komen en volgt hij bijna van dag tot dag hun belevenissen en hun gevoelens bij de 'weldadigheid' die ze ondergaan. Historisch Nieuwsblad schreef: ´Het komt niet vaak voor dat een historicus het leven van gewone mensen uit de tijd voor de twintigste eeuw kan beschrijven. Daarom is Schackmanns boek buitengewoon waardevol.´

Op uitnodiging van de Vereniging de Ommerschans in samenwerking met de Bibliotheek Ommen en Balkbrug vertelt hij op donderdagavond 14 mei over de proefkolonie, en over de strafkolonie Ommerschans. Net als in het boek doet hij dat door middel van persoonlijke verhalen van strafkolonisten. Soms vermakelijk, omdat weldadig-doeners en 'bewelddadigden' veel moeite hadden om elkaar te begrijpen, soms in onze ogen ouderwets, want de meest voorkomende reden voor verbanning was ongehuwde zwangerschap, maar altijd menselijke verhalen. Ook de vrijboeren die werden gevestigd op boerderijen rond de schans, en van wie tot op heden nazaten in de omgeving wonen, komen aan bod.
Over de bedelaarsgestichten is nog minder bekend, maar uit zijn archiefonderzoek kan Schackmann al wel het nodige vertellen over de dagelijkse gang van zaken op de Ommerschans, over levensgeschiedenissen van bedelaars en over de Raad van Discipline die ondermeer mensen veroordeeld tot 'het dragen van het distinctief pak' (een tweemaal gevluchte bedelaar moest voortaan in vuurrode kleding rondlopen).

Donderdag 14 mei 2009
Locatie: Basisschool CNS Balkbrug, De Omloop 2, 7707 DZ Balkbrug
Aanvang: 20.00 uur

Kosten: €4,00, inclusief koffie/thee
Voorverkoop: Bibliotheek Ommen en Balkbrug en via telefoonnummer secretariaat vereniging de Ommerschans: 06-13629524

Zie ook het boek:
De proefkolonie. Vlijt, vaderlijke tucht en het weldadig karakter onzer natie door Wil Schackmann
Paperback, 391 pagina’s
ISBN: 978 90 458 0061 5, Prijs: € 12,50

zondag 10 mei 2009

Willem Wilmink op het spoor: gedichtenreis



Van 4 t/m 7 juni vindt het Willem Wilmink Festival plaats. Wilmink stond als dichter/schrijver dicht bij de bevolking. Zijn enorme populariteit is er daar een levend bewijs van. Om dat te onderstrepen is er - als aanloop naar het festival - een bijzondere gedichtenreis door Overijssel gepland. Deze zal plaatsvinden per bus en trein, waarbij op ca. plaatsen in de provincie werk van de auteur wordt voorgedragen en overgedragen. Dat gebeurt onder de noemer 'Wilmink op het spoor....'

Op vrijdag 15 mei en zaterdag 16 mei worden per trein en bus in estafettevorm ca. 20 Overijsselse gemeenten bezocht. Ter plekke zal op het station telkens een korte Wilmink-happening plaatsvinden. Vast onderdeel zijn de voordracht van telkens één gedicht (door Bert de Haan), de overhandiging van een boek (complete werk Wilmink) aan de burgemeester en de plaatselijke bibliotheek. Gedeputeerde Dick Buursink en wethouder Bleeker (gem. Enschede) zullen beide één van de dagen meereizen. Bekende Overijsselaars (onder meer zangers en dichters) zullen op de stations een bijdrage leveren.

Het gehele programma staat nog niet precies vast. Wel is bekend dat op vrijdag 15 mei Enschede, Losser, Oldenzaal, Denekamp, Goor, Holten, Deventer en Olst en op zaterdag 16 mei Hengelo, Almelo, Nijverdal, Zwolle, Steenwijk, Ommen, Hardenberg en Vriezenveen bezocht worden. De feestelijke afsluiting van het project is op zondag in de stoomtrein van Haaksbergen naar Boekelo (vanaf 10.30 uur in Haaksbergen). RTV Oost zal uitgebreid aandacht besteden aan Wilmink op het spoor.

Inmiddels is het exacte reisschema bekend. Kijk hier (onder aan de webpagina).

zaterdag 9 mei 2009

Overijsselaars op reis (7): K.D. Schönfeld Wichers



Karel Diederik Schönfeld Wichers (Naarden 1901 - Rijssen 1993) had een bekende broer, Herman Pieter, beter bekend onder zijn auteursnaam Belcampo. Aanvankelijk hadden beiden veel gemeen: ze studeerden allebei notarieel recht, in het voetspoor van hun vader, die zich als notaris in Rijssen had gevestigd, en beiden maakten ze voor de Tweede Wereldoorlog lange reizen door Europa. Daarna werd ieders levensloop totaal anders. ‘Meneer Karel’, zoals hij door de Rijssenaren werd aangesproken, verwierf geen nationale bekendheid, maar des te meer in Rijssen. Karel Schönfeld Wichers had als vrijgezel tijd voor hobby’s: het dialect van Rijssen en reizen. Zijn motto was ‘liever vrije tijd dan geld’. Uit zijn eerste hobby kwamen een aantal woordenboeken van het dialect van Rijssen en Twente voort, uit zijn tweede hobby een groot aantal reisverhalen, geschreven in het Riessens.

Zoals gezegd, reizen deed Karel Schönfeld Wichers voor de oorlog al, toen nog per fiets. In de jaren vijftig ontwierp hij de voorloper van de camper, de Kueklkoare, een houten opbouw op het onderstel van een kleine Renault-vrachtwagen. Door de extra plekken op het achterbalkon was er plek voor 4/5 personen.


Foto: De Kueklkoare, de woonwagen (het woord camper bestond toen nog niet) van 'meneer Karel'.

Hij reisde alleen, met één of twee reisgenoten en een aantal keren met ‘de mùege’ (de jongelui), zoals hij ze aanduidt in zijn verhalen (namen noemt hij niet), die een generatie jonger waren dan hijzelf, nog niet gebonden waren en die zich konden veroorloven om er zes weken tussenuit te gaan. In 1959 reisde hij samen met de kunstenaar Jan Broeze naar Spanje.
De reisverhalen geven een mooi beeld van de jaren vijftig, zestig. Eigenlijk kon er heel veel in die tijd: je kon met de fiets op de trein overal komen, je kon kamperen langs de weg, je ging op de bonnefooi, aan reisverzekeringen dacht niemand.

Op een oude schrijfmachine typte ‘meneer Karel’ zijn aantekeningen uit. De typemachine was zo’n beetje de enige luxe die hij bezat. In zijn boshut in het Rijssense veld, waar hij de tweede helft van zijn leven permanent woonde, was ook geen plaats voor luxe artikelen. Die kon hij ook missen als kiespijn. Op zijn reizen bleef hij met een oud stereo-toestel foto’s maken, die hij ook afdrukte in zijn boeken en die hij thuis met zijn ‘kiekkast’ kon bekijken. In zijn boek staat een uitgebreide handleiding hoe je de foto’s zodanig moet bekijken dat je er diepte in ziet.


Foto: het interieur van de Kueklkoare.

Ondanks dat hij afgezonderd leefde, was hij geen kluizenaar. Hij ontving regelmatig bezoek en zijn verjaardagen werden opgeluisterd met muziek en wijn en velen die iets te betekenen hadden op het gebied van heemkunde en dialectstudie, zijn grote hobby’s, waren erbij. Hij had vele ‘kunnegn’, een Twents woord voor zowel ‘vrienden’ als ‘bekenden’.
Praten deed hij graag maar niet in het openbaar. Toen hij zich toch eens had laten verleiden tot het geven van een lezing, stelde hij de dia-projector op, deed het licht uit en zette de bandrecorder aan waarop hij zijn tekst had ingesproken.

Pas eind jaren tachtig gaf hij zijn reisverhalen uit. In 1985 Noar ’t vuerspiejege aejlaand, een verslag van een zesweekse fietstocht naar en op Sicilië en in 1989 verscheen Raesjbreeve oet de Kueklkoare, een gebundelde serie verhalen over reizen te voet, per fiets en in de Kueklkoare door Frankrijk, Spanje en Italië.

Eigenlijk zouden deze boeken ook vertaald moeten worden, ondanks het gevaar dat dan de typische Twentse humor, die in bepaalde dialectwoorden besloten ligt, verloren gaat. De verhalen verdienen een breder publiek – een tweetalige uitgave zou nog mooier zijn.

vrijdag 8 mei 2009

Beeldbanken en fotoarchieven



Beeldbank is eigenlijk een totaal fout woord zoals De Digitale Archivaris terecht opmerkt. De term fotoarchief zal door het ‘doorsnee publiek’ sneller gevonden worden. Het gaat vaak niet alleen om foto’s maar ook om prentbriefkaarten, affiches, tekeningen, prenten etc. Vandaar dat de term beeldbank bedacht werd. We doen het er maar mee.

Onlangs ging de provinciale beeldbank van Groningen van start met meer dan 100.000 afbeeldingen. Ik heb eens een inventarisatie gemaakt van provinciale beeldbanken.

Verreweg de grootste is de Beeldbank van Noord-Holland met meer dan 340.000 afbeeldingen.

Provinciale beeldbanken en fotoarchieven:

Beeldbank Noord-Holland
Film- en Fotobank Noord-Brabant
Beeldbank Utrecht
Beeldbank Zeeland
Beeldbank Groningen
Drents Fotoarchief
Fries Fotoarchief
Gelderland in beeld

Een provinciale Overijsselse beeldbank gaat er komen via het project Mijn Stad Mijn Dorp.

Lokale beeldbanken in Overijssel van enige omvang op dit moment:

Kijk nou Zwolle
Deventer in beeld
Fotoarchief Enschede
Beeldarchief Hengelo (kijk bij Beeldarchief)
Beeldcollectie Almelo
Hof van Twente Beeldbank
Fotoarchief Peter Leeuwen

Veel informatie over beeldbanken is te vinden op een webpagina van het Digitaal Erfgoed Nederland (DEN)

Wie nog aanvullende informatie heeft ...

donderdag 7 mei 2009

Boekenmarkt Enschede op zaterdag 23 mei



Ingekomen bericht

Zaterdag 23 mei 2009 wordt er op de Museumlaan Enschede een boekenmarkt gehouden.
Deze boekenmarkt bestaat uit ongeveer 30 boekenkramen, met boekhandelaren uit de regio.
Tevens zullen Museum TwentseWelle, Historische Sociëteit Enschede Lonneker en Nederlandse Genealogische Vereniging Afdeling Twente aanwezig zijn met een promotiestand.
Van 13.00 tot 16.00 uur zal Dhr. G. Hartong ingebrachte boeken taxeren op hun waarde.

De boekenmarkt duurt van 10.00 tot 16.00 uur.

zondag 3 mei 2009

Muziek uit het oosten (14): The Spitfires

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


De oudste streektaalband van Nederland, opgericht in 1939! Al vanaf 1976 maakt zanger Hein Migchelbrink deel uit van deze Twents-Achterhoekse bruiloftsband, die begin jaren negentig doorbrak in Oost-Nederland met nummers als Het Kabouterlied, Mien opbloaspop is weg en Pipi Vangkous.
Het aloude nummer Jambalaya wordt door The Spitfires gebracht als De bek vol vlaai.

Op hun laatste cd staat een cover van Ede Staal’s ’t Het nog nooit zo donker west, door Hein Migchelbrink gezongen onder de titel ‘t Huusken an de diek.



Ede Staal zong het zelf aldus:



Zie ook de websites van The Spitfires en van de fanclub.

zaterdag 2 mei 2009

‘De Propagandaoorlog’, tentoonstelling en boek bij SAB Deventer



Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek heeft een bijzondere collectie oorlogsdrukwerk, met gevaar voor eigen leven verzameld door archivaris B. van 't Hoff, museumconservator G. Lugard, Jan Lafeber en schrijver Sjoerd Leiker. Deventenaar Jan Lafeber trok ze 's avonds als 'overmoedige' jongen van twaalf van de muren. Aldus de samenstellers van de tentoonstelling en het boek, Dinand Webbink en Ester Smit, in een interview in de Stentor.
Het is voor het eerst dat in één tentoonstelling affiches met Nazi-propaganda getoond worden naast het verzetsdrukwerk. De samenstellers deden tijdens de inventarisatie een opmerkelijke vondst: "We zagen hoezeer de bezetter en het verzet op elkaar reageerden. We waren ons er niet van bewust dat het in die mate gebeurde. Dat reageren is uiteindelijk het thema van de tentoonstelling geworden."

Kijk hier voor informatie over de tentoonstelling en het zeer fraaie boek ‘De propagandaoorlog’

Zie ook het interview met Dinand Webbink op Deventer Televisie.

TwentseWelle valt in de prijzen: VVV-prijs 'Rob de Bes Award' en Gouden Reiger



In december 2008 won TwentseWelle al een Gouden Reiger tijdens het Keying into the Brain Festival in de categorie ruimtelijke media met het diorama ‘Natuur c.q. Jongensdroom’.

Op dit moment is TwentseWelle één van de genomineerden voor de VVV Rob de Bes Award, waarop gestemd kan worden. Deze VVV-prijs is een aanmoedigingsprijs voor innovatie binnen de binnenlandse toeristische, recreatieve en vrijetijdsbranche.

Klik hier om een stem uit te brengen op TwentseWelle.

Aanvulling 4 juni: TwentseWelle wint de VVV-prijs Rob de Bes Award!! Van de 42 genomineerden - bedrijven of instellingen binnen de toeristische sector - vond de jury TwentseWelle het meest vernieuwend. Vooral de moderne manier waarop het Twentse verleden in beeld wordt gebracht, woog zwaar. Evenals de samenwerking met instellingen en horeca in de regio.

IJsseldeltadag op zaterdag 9 mei



Voor de vierde keer vindt op zaterdag 9 mei de IJsseldeltadag plaats. Meer hoef ik er niet over te schrijven want op de website van organisator Nationaal Landschap IJsseldelta staat alles over het programma.