donderdag 30 april 2009

Uit de Overijssel-collectie van de OBD (2): O.S. van A.S.


Klik op afbeelding voor vergroting.

‘Objectieve en Subjectieve grepen uit de dagboeken van Anna Scholten’ is een zeldzaam tijdschrift. Niet zo vreemd, want haar familie, behorend tot de selecte kring van Twentse textielfabrikanten, heeft zoveel mogelijk exemplaren van het tijdschrift proberen terug te kopen, hetgeen aardig gelukt is. Dat allerlei zaken uit het privé-domein van dit gesloten wereldje in het tijdschrift besproken werden vond men niet zo prettig.
Anna Scholten (1874-1948), fabrikantendochter, was een buitenbeentje. Niet dom, ze had een goede opleiding genoten, maar prettig gestoord, excentriek, onconventioneel. Ze had het hart op de tong en voelde zich het middelpunt van de wereld.

Talrijk zijn de anekdotes over haar. Wanneer de preek van de dominee haar niet zinde, stond ze op en zong ze luidkeels een lied. Tot vermaak van de gemeente, tot ontzetting van een gastpredikant die haar niet kende.
Ze verplaatste zich per step en nam daarbij een voorname houding aan. Naast haar liep ook heel voornaam haar hondje Fideltje.
Als ze wat verder wilde reizen, bestelde ze een koets, hielp de koetsier in de koets en ging zelf op de bok zitten.


Foto: Anna (rechts) heeft een slachtoffer gevonden aan wie ze kan voorlezen.

Ze werd verliefd op een arts. De liefde was niet wederzijds, wat haar niet deerde. Ze had de verlovingskaartjes al laten drukken en de advertentie in de Tubantia al besteld, toen haar familie er net op tijd achter kwam en een schandaal kon voorkomen. Ze werd twee jaar ondergebracht in een sanatorium (zelf noemde het een satan-orium) in Kreuzlingen aan de Bodensee, waar ze vaak door haar familie bezocht werd, tot ze wist te ontsnappen en weer terugkeerde naar Twente.

In 1936 begon ze haar tijdschrift, dat vier keer per jaar verscheen. Het tijdschrift kende een aantal rubrieken, waarvoor ze afkortingen gebruikte: H.U.D.O.D. (Herinneringen Uit De Oude Doos), O.H.D.E.H.H. (Over de Heren Doktoren En Hunne Handelingen). Ze was verzot op doktoren. Anna haalde voortdurend herinneringen op over de tijd in het sanatorium. Verder bestond het tijdschrift uit ‘literaire’ stukjes – eigen werk, of vertalingen van de door haar geliefde schrijvers. En veel ‘nieuws’ uit de familie, kopieën van brieven, familiefoto’s. Wie haar in vertrouwen iets vertelde was aan de beurt – binnen de kortste keren stond het zwart op wit in haar tijdschrift. Ze was gek op het Koninklijk Huis, stuurde Prins Hendrik door haar vertaalde boeken en kreeg ook nog een reactie. Ze drong zich aan iedereen op, vooral aan hooggeplaatsten.


Afbeelding: Een bladzijde uit O.S. van A.S., door Anna Scholten ook wel 'Wereld's Periodiek Partijloos Orgaan' genoemd.

Wie meer over Anna Scholten wil weten moet het artikel over haar van Paul Abels in Jaarboek Twente 1991 lezen. Of haar tijdschrift
lezen dat ter inzage ligt bij de OBD en bij de Openbare Bibliotheek Enschede.
Zie ook de speciale fotopagina over Anna Scholten, die Robert Kemper op het web gezet heeft.